Reisverslag: Keulse Slagenroute in Beek

Route: Keulse Slagenroute
Afstand: 16,8 km
Hoogtemeters: 760 m
Weer: Zonnig, 15,5 °C (gevoelsmatig 20 – 25 °C)
Datum: 27 oktober 2024

Vandaag, op de eerste dag na de overgang naar wintertijd, wacht ons een prachtige herfstdag. Met een strak blauwe lucht en omringd door warme herfstkleuren gaan we de Keulse Slagenroute verkennen.

Keulse Slagen – Een Historische Route Door Montferland

Tijdens de wandeling door de Keulse Slagen worden we meegenomen door een uniek cultuurlandschap dat zijn oorsprong vindt in de eeuwenoude praktijk van grondverdeling. De naam “slagen” verwijst naar de lange, smalle stroken land, die vanaf de middeleeuwen door boeren in Montferland zijn aangelegd. Deze stroken werden verdeeld om de vruchtbare grond eerlijk te benutten, en zo ontstond een typerend patroon van rechte percelen die we vandaag de dag nog steeds kunnen bewonderen. De toevoeging “Keulse” roept herinneringen op aan de oude handelsroutes richting Keulen, waarlangs goederen en reizigers van Nederland naar Duitsland trokken. De wandelroute door de Keulse Slagen volgt de contouren van dit erfgoed en biedt een mix van geschiedenis, natuurschoon, en cultuur. Het is een bijzonder stukje Montferland, waar de verhalen van het verleden voelbaar zijn met elke stap die we zetten.

Toch is er ook een andere mogelijke oorsprong van de naam, die ons terugbrengt naar de turbulente periode van de Keulse Oorlog (1583–1588). Tijdens deze oorlog werd niet ver van hier, bij Terborg, een veldslag uitgevochten tussen de troepen van de Nederlandse Republiek en de bondgenoten van Keulen. Het is denkbaar dat de naam “Keulse Slagen” een herinnering is aan deze periode van conflict, waarin het landschap getuige was van bloedige veldslagen en politieke strijd.

Hoewel de eerste verklaring – de verwijzing naar de oude handelsroute – waarschijnlijk de meeste steun vindt, blijft de gedachte aan een verbinding met de Keulse Oorlog een boeiende en niet ondenkbare mogelijkheid. In ieder geval biedt de Keulse Slagen-route een kijkje in het verleden van Montferland, een verleden waarin handel, cultuur, en misschien zelfs oorlog samenkomen.

Startpunt: Parkeerplaats Peeske

We parkeren onze auto bij parkeerplaats ‘t Peeske, een ruim terrein met ongeveer 150 parkeerplaatsen. Deze locatie dient ook als Toeristisch Overstappunt (TOP), al is de vermelding hiervan tijdelijk van de Achterhoek-website verdwenen. Interessant is dat de gemeente Montferland sinds 2024 weer onderdeel is van de Achterhoek, na eerder bij de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen te zijn aangesloten.

Uitspanning ‘t Peeske

Vanaf de parkeerplaats steken we de Peeskesweg over en komen uit bij Uitspanning ‘t Peeske, een gezellig restaurant met een terras aan een vijver en een kleine camping met zo’n veertig plaatsen. Als kind herinner ik me nog de waterfietsen in deze vijver, maar die zijn helaas verdwenen.

Speelnatuur OERRR en Losloopgebied voor Honden

Natuurmonumenten heeft Speelnatuur OERRR gecreëerd, een plek waar kinderen naar hartenlust kunnen spelen. Vanaf hier draaien we linksom en steken opnieuw de Peeskesweg over, waarna we het bos in lopen en kort van onze route afwijken. Al snel komen we in een hondenlosloopgebied, waar we een prachtig uitzicht hebben op de Sint-Martinuskerk van Beek, ongeveer een kilometer verderop.

Een Vergeten IJzeren Poortstijl

Verderop valt mijn oog op een oude, eenzame ijzeren poortstijl langs het pad. Het lijkt al lange tijd in het landschap verweerd te staan. Van de oorspronkelijke poort is alleen de rechterstijl met scharnieren over. Wat de functie was en waarom deze poort hier stond, blijft vooralsnog een raadsel.

Wolkenland

Bij een informatiebord genaamd “Wolkenland” vangen we een glimp op van de groepsaccommodatie Wolkenland tussen de bomen. Dit gebouw kent een bijzondere geschiedenis: in 1919 bouwde kunstenaar Carl Garschagen hier een villa, die later als schoolbuitenhuis voor het Amsterdams Lyceum werd gebruikt. Na een brand in 1931 werd Wolkenland met hulp van leerlingen herbouwd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het complex echter vernietigd en in 1952 heropende minister In ‘t Veld een nieuw Wolkenland, dat nog altijd in gebruik is.

IJzerkuilen van Montferland

Onze route voert ons door het Bergherbos, waar tussen de negende en elfde eeuw ijzer werd gewonnen in opdracht van de graven van Hamaland. Hier werden klapperstenen – ijzerhoudende leemkluiten – uitgegraven en in ovens verhit om smeedbaar ijzer te maken, wat leidde tot de vorming van slakkenhopen. Deze kuilen vertonen overeenkomsten met die op de Veluwe en wijzen op een gedeelde geologische geschiedenis. Tegen het einde van de elfde eeuw raakten de klappersteenvoorraden uitgeput en werd de ijzerwinning beëindigd. Interessant is dat de slakken later als bouwmateriaal werden hergebruikt in historische constructies zoals kerken en kastelen. Het Stadsmuseum Bergh in ’s-Heerenberg besteedt hier aandacht aan in haar collectie.

Bredén