Heb je een vraag, laat het gerust weten.
| Afstand | 14,5 km |
| Startpunt | Parkeerplaats Ommerschans (bij het kanon) Balkerweg 7739PT Vinkenbuurt |
| Wanneer gelopen | 01-10-2023 |
| Honden | Aangelijnd toegestaan |
| Toegankelijkheid | geen bijzonderheden |
| Horeca onderweg | Rustpunt Thomashuis Balkerweg 85 7739PT Vinkenbuurt 0523-785184 |
| Bron | Trage Tochten |
Mijn beoordeling:
3/5
Trage tocht Ommerschans
Hieronder vindt u een uitgebreid verslag van de route.
Trage Tocht Ommerschans
Ons vertrekpunt is de parkeerplaats bij Ommerschans, in de buurt van het kanon. Vanochtend is het nog bewolkt en voelt het koel aan. De weersverwachting voorspelt echter dat de temperatuur zal stijgen naar 23 graden Celsius, wat voor oktober ongebruikelijk warm is. (Morgen wordt zelfs een temperatuur van 26 graden voorspeld!)
Als je naar het kanon kijkt, slaan we de eerste meters linksaf. Ik moet toegeven dat dit aanvankelijk wat verwarrend kan zijn, dus ik vermeld het om je te helpen de juiste richting te vinden. In de beleving van het wandelen loop je bij het kanon richting het zuiden over het midden van den binnen vesting.
Wanneer je de vesting verlaat, loop je via de begraafplaats naar de schuilhut, waar je linksaf de Zuiderweg opgaat. Dit is een kaarsrechte weg langs een volle sloot. Wanneer je aan de linkerzijde een bruggetje over deze sloot oversteekt, betreed je het privéterrein van de familie Hiemstra. Hier volg je een nostalgisch paadje langs de Schansgracht en vervolgens langs de (in ere herstelde) ravelijn, richting de Schansweg.
Opmerking: In de Schansgracht mag je vissen als je in het bezit bent van een geldige vispas en een verenigingsvergunning van Hengelaarsvereniging Ons Genoegen Balkbrug.
Na de Schansweg betreden we al snel het natuurgebied “Vechtdal Ommerschans”. Het is echter belangrijk op te merken dat dit natuurgebied weliswaar deel uitmaakt van een groter geheel, maar tegelijkertijd op zichzelf staat, los van dat grote gebied. De Overijsselse Vecht, die zich 8,5 kilometer zuidelijker bevindt, vanuit de richting van Hardenberg naar Ommen stroomt.
Routes in de buurt:
Lange Afstand Wandelingen (LAW)
De Loop van de Reest (160km)
Regionale routes
Voorbeeld (100km)
Voorbeeld (45km)
Voorbeeld (93km)
Lokale routes
Weg van Oud-Avereest (14km)
WNW Vechtdal – Ommerschans – gele route (4,6km)
Ik kwam een routebordje tegen bij het zandpad genaamd “De Kolonie” met de naam “De loop van de Reest”. Omdat de link die op het bordje stond niet meer werkte, wilde ik weten of deze route nog steeds werd bijgehouden.
Deze route is een lange wandeltocht van 8 delen en heeft een totale lengte van 160 kilometer. Tijdens de tocht kom je maar liefst twintig keer de Reest tegen. Er is inmiddels een vierde editie van deze route beschikbaar en je kunt het bijbehorende routeboekje krijgen.
De Trage tocht Ommerschans loopt ongeveer 80% gelijk met de Loop van de Reest mee.
Vesting Ommerschans
De Ommerschans is een historische buurtschap en voormalig vestingwerk in het noorden van de gemeente Ommen in de Nederlandse provincie Overijssel. De schans werd in de 17e eeuw aangelegd om de belangrijke route van Ommen naar het noorden te verdedigen tegen mogelijke aanvallen van Spaanse troepen. Na verloop van tijd verloor de schans haar militaire betekenis en werd deze gebruikt als bedelaarskolonie door de Maatschappij van Weldadigheid in 1819. Deze kolonie, bekend om haar wantoestanden, werd in 1890 opgeheven.
In 1596 werd de Ommerschans opgericht als verdedigingsschans in het noorden van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden tijdens de Tachtigjarige Oorlog. De schans werd gebouwd om de belangrijke zomerweg door de veengebieden van Ommen naar Zuidwolde te beschermen tegen mogelijke aanvallen van Spaanse troepen. Na verloop van tijd verloor de schans haar militaire betekenis, en in 1715 werd besloten om deze te ontruimen, wat leidde tot lokale opstanden.
In 1740 werd de Ommerschans opnieuw in militaire handen genomen en uitgebreid tot een grote munitieopslagplaats, bekend als ‘s Lands Magazijnen. In 1787 werden deze magazijnen overvallen door burgermilities tijdens een opstand tegen de regenten. De schans bleef bezet tot het begin van de Franse tijd in 1819, waarna het terrein werd overgedragen aan de Maatschappij van Weldadigheid, die er de bedelaarskolonie Ommerschans vestigde.
Vervolgens dienden de landerijen als locatie voor het opvoedingsgesticht Veldzicht in Balkbrug. Tegenwoordig is op deze plek het Centrum voor Transculturele Psychiatrie Veldzicht gevestigd, en van de oorspronkelijke Ommerschans is slechts een deel van de omgrachting overgebleven.
Kortom, de Ommerschans begon als een verdedigingsschans, evolueerde naar een munitieopslagplaats en werd uiteindelijk een bedelaarskolonie in de 19e eeuw, waarna het een Transculturele Psychiatrie is geworden.
Begraafplaats
De volgende tekst is afkomstig van een houten frame buiten het huisje op het kerkhof van het bedelaarsgesticht “de Ommerschans” en beschrijft de geschiedenis van het kerkhof:
“U bent hier op het kerkhof van het bedelaarsgesticht “de Ommerschans”hier liggen de bewoners van het gesticht. Bedelaars en zwervers welke hier verplicht woonden en werkten: de kolonisten en hun kinderen. De zerken die u hier ziet zijn van personeelsleden of hun verwanten. Het is destijds aangelegd aan de buitenkant van de zuidelijke fortgracht, rechts van het kerkhof. Deze gracht is later gedeeltelijk gedempt, gedeeltelijk dichtgegroeid, en is nu begroeid met bos. Het kerkhof was oorspronkelijk een open vlakte met rondom langs de kant een rij oude eiken, waarvan er nog enkele over zijn. Vooraan is het graf van Zientje Hoogenberk, een meisje dat op 15 oktober 1889 op Hoeve nr. 11 door een kolonist werd vermoord. Eveneens liggen daar begraven Haije Hoogstra, de oud-hoofdonderwijzer van de Ommerschans en zijn vrouw, Geziena Willemina Kamps. Ook is er het graf van de Rijksapotheker, L.B de Bruin. Achter op het kerkhof dekt een grote zerk het graf van de familie Moll. Petrus Moll was vanaf 1849 fabrieksbaas aan de Ommerschans. Het grootste deel, nu geheel met houtgewas begroeid, bestaat uit de rijen ingezakte graven waar de honderden naamlozen hun laatste rustplaats hebben gevonden.”
Meer informatie:
Opening Ommerschans zaterdag 31 oktober 2015.
De Ommerschans heeft meer te bieden dan alleen zijn strategische rol tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Het is een plek met opeenvolgende historische tijdperken die deels nog te herkennen zijn in het landschap. In de afgelopen eeuw heeft de natuur hier haar gang kunnen gaan, waardoor veel van de historische kenmerken verloren zijn gegaan.
Het is echter niet vergeten door een toegewijde groep vrijwilligers genaamd de ‘Stichting Participatie Ommerschans’. Zij hebben zich ten doel gesteld om de geschiedenis van dit gebied zichtbaar te maken voor een breder publiek. Hun inzet heeft geresulteerd in een Schetsvisie die maatregelen voorstelt voor drie verschillende tijdperken: de Schanstijd, de Bedelaarskolonietijd en de Natuurtijd. Hierdoor kan de ruimtelijke structuur van de Ommerschans worden versterkt, en de historische betekenis van deze plek kan opnieuw tot leven worden gewekt.
Om deze visie tot uitvoering te brengen, heeft Staatsbosbeheer Bureau Maris ingeschakeld. Zij hebben de Schetsvisie verder uitgewerkt en omgezet in een gedetailleerd inrichtingsplan. Dit plan brengt de verschillende historische lagen van de Ommerschans tot leven en herstelt de historische elementen die door de tijd verloren zijn gegaan. Daarnaast hebben ze een schatting gemaakt van de kosten om deze plannen te realiseren.
Om het project te financieren, hebben ze een subsidieaanvraag ingediend voor ‘Het Verhaal van Overijssel’, die met succes is goedgekeurd door de Provincie Overijssel. Dit betekent dat de eerste werkzaamheden in het gebied van de Ommerschans konden beginnen.
De herstelwerkzaamheden begonnen met de reconstructie van de oostelijke ravelijn van de Ommerschans. Hierbij werden de oorspronkelijke contouren van de gracht weer zichtbaar gemaakt. De ravelijn, de ‘Glacis’, zou hierna worden gereconstrueerd.
De inspanningen om de Ommerschans nieuw leven in te blazen, trokken de aandacht van de media, waaronder de NPO. Hierdoor kreeg het project nog meer bekendheid.
Op zaterdag 31 oktober 2015 werden de eerste werkzaamheden in de Ommerschans afgerond en officieel gepresenteerd aan het publiek tijdens de Beleefdag. De dag begon met een officiële opening door gedeputeerde Hester Maij en werd gevolgd door een gevarieerd programma voor jong en oud. Bezoekers konden het verhaal van de Ommerschans ervaren tijdens wandelingen langs historische elementen, het ravelijn, de stapstenen over de gracht en de nieuwe hoge wal.
De Ommerschans, met zijn rijke geschiedenis als vestingwerk, strafkolonie van de Maatschappij van Weldadigheid en inrichting voor jongens, is weer tot leven gekomen. De plek, waar de natuur lange tijd overheerste, is nu een levendig stuk geschiedenis dat voor iedereen toegankelijk is.
Bovendien zijn de Koloniën van Weldadigheid, waaronder de Ommerschans, voorgedragen voor de Unesco-werelderfgoedlijst vanwege hun unieke cultuurhistorische waarde en bijdrage aan de geschiedenis. Dit project draagt bij aan het behoud van dit erfgoed en het vergroten van het publieksbereik, en daarmee aan de versterking van de identiteit van Overijssel.
De Star: Een Historische Korenmolen in Balkbrug
De Star is een opvallende korenmolen gelegen aan De Omloop in Balkbrug, gemeente Hardenberg. Met zijn rijke geschiedenis en kenmerkende uitstraling is deze molen een ware blikvanger in de regio.
Oorspronkelijk gebouwd in 1848 door J. ten Kate, heeft de molen een bewogen verleden. In maart 1882 werd hij grotendeels verwoest door een blikseminslag, maar opmerkelijk genoeg werd de molen datzelfde jaar nog herbouwd. In 1975 onderging hij een indrukwekkende verplaatsing van meer dan 500 meter naar zijn huidige locatie.
De Star is een achtkante stellingkorenmolen met een rieten dak, rustend op een stevige bakstenen onderbouw. Met een indrukwekkende vlucht van 23 meter heeft deze molen niet alleen historische waarde, maar voert hij ook een belangrijke functie uit: het malen van graan en maïs. In 2002 werd zelfs het bijbehorende schuurtje naar de nieuwe locatie verplaatst, waardoor het geheel nog completer oogt.
Jan Hulleman, die in januari 2006 overleed, vervulde lange tijd de rol van molenaar en was een drijvende kracht achter het in bedrijf houden van de molen. Tegenwoordig zetten vrijwillige molenaars H. Hoekman en B. de Ruiter zijn werk voort.
De eigenaar van deze historische molen is de gemeente Hardenberg, die de waarde ervan voor de lokale gemeenschap koestert en beschermt als een nationaal monument. De Star is niet alleen een herkenbaar symbool in de omgeving, maar ook een levendig bewijs van het rijke agrarische erfgoed van Nederland.
Landgoed Kategerbos
Van boerenland naar Landgoed Kateger Bos. Ontstaan van 2008 tot 2020 als onderdeel van de Landgoedregeling. Een prachtig natuurgebied met diverse landschapselementen, waaronder vennetjes, hooilandjes en ruige akkertjes. Hoewel de aangeplante bospercelen nog jong en gestructureerd zijn, bieden de poelen en schrale hooilandjes een overvloed aan flora en fauna. Een hoogtepunt is de natuurakker, waar in de nazomer en herfst akkerdistels en speerdistels bloeien, en wilde penen in hun uitgebloeide pracht te bewonderen zijn. Dit gebied trekt hommels, bijen, zweefvliegen en de opvallende kleine vuurvlinder, die zich gemakkelijk laat fotograferen. De kleine vuurvlinder heeft opvallende oranje-bruine vleugels met zwarte stippen en is een welkome verschijning in dit ecosysteem. Deze vlinders zijn niet kieskeurig wat betreft hun biotoop en komen voor in diverse schrale open gebieden, waaronder natuurakkers. Ze leggen hun eitjes op schapenzuring. In tegenstelling tot hun grote broer, de grote vuurvlinder, zijn kleine vuurvlinders niet zeldzaam en worden ze op verschillende plaatsen aangetroffen.
Gedenksteen neergesorte Halifax
In mei 1943 stortte een Canadese Halifax-bommenwerper neer in Balkbrug, Nederland, tijdens een geallieerde luchtaanval op Duitsland. Deze gebeurtenis vond plaats te midden van de Tweede Wereldoorlog, een tijd van beperkingen en ontberingen voor de Nederlandse bevolking. De bemanning van het vliegtuig was jong en afkomstig uit Canada, waar ze werden opgeroepen voor militaire dienst. De Halifax-bommenwerper was een kwetsbaar doelwit voor Duits afweergeschut, en de bemanning moest vechten tegen barre weersomstandigheden en de dreiging van bevriezing.
Na de crash en een wanhopige poging om het vliegtuig onder controle te houden, verlieten vier van de zeven bemanningsleden het toestel met parachutes. Ze werden gevangengenomen door de Duitsers en overgebracht naar gevangenkampen in Duitsland en Polen. Uiteindelijk overleefden ze de oorlog en keerden ze terug naar huis.
Dit verhaal illustreert de offers en ontberingen van zowel geallieerde vliegeniers als de Nederlandse bevolking tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het herinnert ons aan het belang van herdenken en respect voor degenen die vochten voor vrijheid en vrede.
Buurtschap de Kaat, Rabbinge, de Reest, Kerkenpaden oud Avereest en Den Huizen
Niet veel verder dan de gedenksteen markeren we onze intrede in Den Kaat, een betoverend gehucht in de gemeente Hardenberg, vroeger behorend tot Avereest en onder de vleugels van Balkbrug. Hier, te midden van ongeveer vijftien pittoreske huizen, vinden zo’n veertig bevoorrechte bewoners hun thuis.
De allereerste boerderij aan de rechterkant onthult zich als Dierenkliniek Den Kaat, een schilderachtig tafereel in dit sprookjesachtige gehucht. En vanaf hier slaan we met genoegen rechtsaf, in de richting van een pad met de bezielende naam “Rabbinge.” Dit vormt een stuk van het betoverende kerkenpad dat ons leidt naar de eeuwenoude Reestkerk in het beeldschone Oud Avereest. Vroeger hadden talloze buurtschappen in deze streek hun eigen, liefdevol onderhouden kerkenpaden die richting deze historische kerk leidden. Gedurende lange tijd na de Tweede Wereldoorlog werden deze paden veronachtzaamd, omdat gemakkelijk met de auto naar de kerk gereden kon worden. Gelukkig herleven ze nu als geliefde wandelpaden en herinneren ze ons aan vervlogen tijden vol charme en historie.
Rabbinge, gelegen aan de Drentse kant van de Reest, was vroeger veen en moeras. Boeren vestigden zich op de dekzandruggen voor akkerbouw en hout. Tegenwoordig is Rabbinge een rustige plek beheerd door het Drents Landschap, met wandelroutes, boerderijen, herstel van schrale heidegronden, en het pittoreske kerkepad. De Reest blijft een centraal element in dit historische landschap.
Als we de Reest weer oversteken komen we weer in Overijssel en lopen we door het buurtschap Den Huizen.
Rustpunt Thomashuis
De Boskerk dankt waarschijnlijk haar naam aan de omgeving waarin ze is gebouwd, een bosrijk gebied met oude bomen die zelfs ouder zijn dan de kerk zelf. Aan beide zijden van de oprit naar de kerk staan diverse oude bomen, en de kerk staat op een historische locatie.
De Boskerk staat op het terrein van de Ommerschans, een vestingwerk uit 1625 dat onderdeel was van een linie van verdedigingswerken. Dit vestingwerk werd gebouwd om de weg van Ommen naar Zuidwolde te beschermen tegen mogelijke aanvallen van Spaanse troepen.
In 1819 vestigde de Maatschappij van Weldadigheid een opvoedingsgesticht op het terrein van de vesting, met als doel paupers, bedelaars en landlopers op te voeden. De Boskerk werd destijds mogelijk gebouwd voor en door de kolonisten. Het was een “dubbele” kerk, waarbij het achterste gedeelte voor de protestanten was en het voorste gedeelte voor de katholieken diende.
In de loop der jaren heeft de kerk verschillende functies gehad, waaronder die van “TBS”-kerk voor het nabijgelegen forensisch psychiatrisch centrum Veldzicht in Balkbrug. Later werd het gebouw omgevormd tot een woonruimte, waarbij het interieur ingrijpend werd gewijzigd en er onder andere een zwevende verdiepingsvloer werd geïnstalleerd.
Tegenwoordig functioneert de Boskerk als een Thomashuis, een kleinschalige woonvorm voor mensen met een verstandelijke beperking. De begane grond heeft acht kamers voor de bewoners, evenals een gemeenschappelijke ruimte met een keuken, woonkamer en eetkamer. Op de bovenverdieping bevindt zich de woning van de zorgondernemers van het Thomashuis.